معرفی آمپول روگام

تزریق آمپول روگام چه نتایجی در پی دارد؟

یکی از موارد مهمی که در طول دوره بارداری باید از آن اطلاع پیدا کنید، فهمیدن این موضوع است که آیا خون شما حاوی فاکتور رزوس هست یا نه. اگر خون شما حاوی فاکتور رزوس نباشد ممکن است به تزریق آمپول روگام نیاز پیدا کنید. در ادامه مقاله قصد داریم به تمامی نکات لازم در خصوص تزریق این آمپول بپردازیم.

بعضی افراد نیاز دارند در دوران بارداری خود آمپول روگام تزریق کنند. اگر RH خون فرد باردار  منفی و نوزادش مثبت باشد، امکان وقوع یک عارضه بالقوه جدی وجود دارد. آمپول روگام برای پیشگیری از این عارضه تجویز و مصرف می شود. بنابراین با توجه به گروه خونی مادر و جنین ممکن است لازم باشد یک یا چند آمپول روگام در طول دوره بارداری دریافت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص آمپول روگام و تاثیرات و عوارض آن با ما همراه باشید.

فاکتور Rh چیست؟

فاکتور Rh یکی از اجزای گروه خونی افراد است که به صورت ارثی به آن ها منتقل می شود. Rh یا رزوس، پروتئینی است که روی سطح گلبول‌های قرمز خون یافت می شود. حدود 85 درصد افراد این ماده را در خون خود دارند. اگر این پروتئین در خونتان وجود داشته باشد Rh شما مثبت و اگر وجود نداشته باشد Rh شما منفی است. در اوایل دوره بارداری، آزمایش خون از شما گرفته می شود تا مشخص شود آیا Rh خون شما مثبت است یا منفی. اگر Rh شما منفی و Rh نوزاد مثبت باشد ممکن از بدن شما نسبت به این موضوع واکنشهای ایمنی نشان دهد. این حالت ناسازگاری Rh نامیده می شود.

آمپول روگام چیست ؟

آمپول روگام از آنتی بادی هایی به نام ایمونوگلوبولین تشکیل شده است. این آمپول کمک می کند سیستم ایمنی افراد Rh منفی در برابر خون Rh مثبت تولید آنتی بادی نکند. بر اساس گفته وب سایت آمپول روگام ( روگام از تولید آنتی بادی در دوران بارداری توسط مادری که Rh منفی دارد جلوگیری می کند. تا زمانی که مادر Rh منفی در دوره بارداری روگام را در دوزها و زمانهای مناسب دریافت کند، احتمال خیلی ضعیفی وجود دارد که نوزادان او دچار بیماری کم خونی شوند.) این آمپول همچنین از سایر عوارض مانند زردی و تورم یا آسیب مغزی که ممکن است بر اثر ناسازگاری درمان نشده Rh رخ دهد، جلوگیری می کند.

شیلا چوتانی، پزشک متخصص زنان و زایمان که در حوزه زنان و زایمان در دالاس فعالیت می کند، توضیح می دهد: «روگام یک ایمونوگلوبولین یا آنتی بادی مصنوعی است که به پروتئین رزوس خون مادر متصل شده و به بدن او اجازه نمی دهد در برابر آن شروع به تولید آنتی بادی کند. لازم به ذکر است که روگام از جفت عبور نمی کند و به جنین آسیبی نمی رساند.»

چرا برخی از افراد باردار نیازمند تزریق روگام هستند؟

هنگامی که Rh فرد باردار منفی، اما Rh جنین مثبت باشد، خطر تماس خون مادر و جنین وجود دارد. اگر این اتفاق بیفتد، امکان دارد سیستم ایمنی مادر شروع به تولید آنتی‌بادی‌هایی کند که به گلبول‌های قرمز Rh مثبت نوزاد حمله می کنند.

برای روشن تر شدن موضوع، آنتی بادی ها را مانند سلول های جنگجوی کوچکی در نظر بگیرید که برای مبارزه با نیروهای مهاجم حرکت می کنند. وقتی که در معرض آنتی ژن قرار می گیرید، بدن شما آنتی بادی های مخصوص آن آنتی ژن را تولید می کند، بنابراین اگر بدنتان یک بار دیگر در معرض این آنتی ژن قرار بگیرد، سیستم ایمنی بدن شما کاملا آماده است تا به طور موثرتری با آن مبارزه کند. ایجاد شدن و تکمیل این سیستم ایمنی ممکن است چندین ماه طول بکشد.

بنابراین، با توجه به این تاخیر زمانی، فاکتور Rh شما معمولاً در اولین بارداری مشکلی ایجاد نمی کند. اما این مصونیت در بارداریهای بعدی وجود ندارد. چرا که آنتی بادی های آماده مبارزه با Rh مثبت همچنان حضور دارند و این بار ناسازگاری Rh می تواند مشکلاتی در پی داشته باشد. شایع ترین راه های آلودگی متقابل خون جنین با خون مادر شامل موارد زیر است:

• آسیب شکم
• سقط جنین
• آمنیوسنتز
• نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)
• حاملگی خارج رحمی
• شروع درد زایمان
• سقط جنین یا مرده زایی
• بارداری مولار
• خونریزی واژن

احتمال ایجاد آنتی بادی های Rh چقدر است؟

طبق گفته کالج آمریکایی پرستاری و مامایی، خطر ایجاد آنتی بادی های Rh در افراد بارداری که آمپول روگام را تزریق نمی کنند، حدود 20٪ است. اگر بدن مادران Rh منفی نسبت به Rh حساس شود، آنتی بادی هایی تولید می کند که می توانند از جفت عبور کرده و به گلبول های قرمز خون جنین Rh مثبت حمله کنند. این حالت می تواند باعث ایجاد عوارض مختلفی برای نوزاد مانند موارد زیر شود.

• کم خونی
• ضربه مغزی
• مشکلات شنوایی یا حرکتی
• نارسایی قلبی
• تورم در بافت ها و اندام های نوزاد
• زردی
• اختلال روانی
• سقط جنین
• تشنج
• مرده زایی

دریافت آمپول روگام در بارداری هایی که با ناسازگاری Rh همراه هستند، از بروز هرگونه عوارض احتمالی جلوگیری می کند.

آمپول روگام چه زمانی تزریق می شود؟

با توجه به اینکه شما و کودکتان سیستم گردش خون مشترکی ندارید، تنها در چند موقعیت محدود خون جنین می تواند با خون مادر تماس پیدا کند. تامی پرینس کلارک، پزشک متخصص زنان و زایمان در آتلانتا معتقد است که آلودگی متقابل می‌تواند در مواردی چون، طول خونریزی اولیه بارداری، روش‌هایی مانند آمنیوسنتز یا CVS (نمونه‌گیری از پرزهای کوریونی)، ضربه مستقیم شکمی، حاملگی خارج از رحم، سقط جنین یا انتقال خون با گروه خونی نامتناسب اتفاق بیفتد.

دکتر پرینس کلارک در زمینه جلوگیری از عوارض موجود می‌گوید: «در مواقعی که خونریزی اتفاق می‌افتد بسیار مهم و حیاتی است که یک زن Rh منفی به کمک ایمونوگلوبولین Rh درمان شود تا از تشکیل آنتی‌بادی جلوگیری به عمل بیاید.»

دکتر چوتانی می گوید که معمولاً تزریق آمپول روگام در هفته 28 بارداری انجام می شود. این آمپول  طی 12 هفته باقی مانده از بارداری از مادر محافظت می کند. با توجه به اینکه گروه خونی نوزاد ناشناخته است، همه افراد بارداری که Rh منفی دارند، این واکسن را دریافت می کنند. دکتر چوتانی می افزاید: «هنگام زایمان، اگر Rh نوزاد مثبت باشد، مادر دوز دیگری از روگام را دریافت می کند.» اگر Rhنوزاد منفی باشد، نیازی به تزریق مجدد آمپول نیست.

تزریق آخر فقط در صورتی انجام می شود که در حین زایمان هر گونه آلودگی خونی متقابل بین نوزاد Rh مثبت و مادر Rh منفی اتفاق بیفتد. این دوز اضافی ایمونوگلوبولین از تولید آنتی بادی در بدن مادر که ممکن است بارداریهای بعدی او را در معرض خطر قرار دهد، جلوگیری می کند. یکی دیگر از زمانهای تزریق آمپول روگام 72 ساعت پس از سقط جنین یا مرده زایی است.

عوارض جانبی آمپول روگام

عوارض جانبی آمپول روگام معمولاً خفیف است. این آمپول آسیبی به کودک نمی رساند و روی شیردهی تأثیر منفی نمی گذارد.

رایج ترین عوارض جانبی آمپول عبارتست از:

• درد در محل تزریق
• تورم، خارش و قرمزی در محل تزریق
• تب خفیف

عوارض جانبی غیرمعمول تر نیز شامل این موارد می شود:

• واکنش آلرژیک
• سردرد
• درد مفاصل یا عضلات
• خستگی

اگر پس از تزریق احساس خوبی نداشتید یا هر یک از علائم نام برده را تجربه کردید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

آیا آمپول روگام ایمنی لازم را دارد؟

در مورد اکثریت قریب به اتفاق افراد باردار، آمپول روگام بسیار ایمن و موثر است. در واقع، تحقیقات نشان داده است با تزریق این آمپول میزان ایجاد حساسیت Rh به صفر (کمتر از 1 درصد) می‌رسد.

از طرف دیگر، عدم تزریق آمپول، نوزاد را در معرض خطر جدی و قابل توجهی قرار می دهد. در واقع، آمارها نشان می دهند سالانه 50000 جنین در سراسر جهان به دلیل ناسازگاری Rh که به درستی درمان نشده، جان خود را از دست می دهند. همچنین تاکنون عوارض جانبی قابل توجه بسیار نادری در نوزاد یا فرد باردار مشاهده شده است. علاوه بر این، به یاد داشته باشید حتی اگر معلوم شود کودک شما هم Rh منفی دارد، تزریق آمپول روگام خطری را به دنبال نخواهد داشت.

با این حال، آمپول روگام برای برخی افراد باردار با Rh منفی تجویز نمی شود. برخی از افراد به دلیل مشکلاتی که این آمپول ممکن است برای آنان ایجاد کند، نباید آن را دریافت کنند.

این افراد عبارتند از:

از قبل آنتی بادی های Rh مثبت داشته باشند.

به ایمونوگلوبولین حساسیت داشته باشند.

کم خونی همولیتیک دارند.

اخیراً واکسن دیگری دریافت کرده اند که ممکن است روگام اثربخشی آن را کاهش دهد.

در چنین مواردی، بارداری تحت مراقبت ویژه قرار می گیرد و هرگونه نشانه ناشی از ناسازگاری Rh به دقت بررسی می شود.

نکته کلیدی

آمپول روگام به افراد بارداری تجویز می شود که دارای گروه خونی منفی هستند، یعنی Rh منفی دارند. اگر Rh نوزاد در بارداری های بعدی این افراد مثبت باشد بدنشان برای مقابله با خون نوزاد شروع به تولید آنتی بادی می کند. اما آمپول روگام از تولید این آنتی بادی در بدن فرد باردار جلوگیری می کند. در واقع این عمل از سلامتی بارداری های آینده فرد محافظت می کند و جلوی هرگونه پاسخ ایمنی احتمالی در بدن مادر که می تواند به جنین آسیب برساند را می گیرد.