پاتولوژی سرطان
منظور از پاتولوژی سرطان، جواب و گزارش پاتولوژی می باشد که در آن وضعیت بدن از نظر سرطانی بودن بررسی می شود. اگر بخواهیم خیلی خلاصه در خصوص پاتولوژی توضیح دهیم؛ باید بگوییم که برای پاتولوژی سرطان نمونه ای از بافت مورد نظر به آزمایشگاه ارسال شده و پس از تهیه لام، پزشک پاتولوژی یا همان آسیب شناس به بررسی لام می پردازد. این پزشک با توجه به یافته های خود و اطلاعاتی که دارد؛ می تواند وضعیت بافت از نظر سرطانی بودن یا نبودن و همچنین سایر ویژگی های بافت را تشخیص دهد. همان طور که می دانید مرحله تشخیص از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اگر تشخیص به درستی انجام شود؛ پزشک می تواند درمان درستی را برای بیماری اتخاذ کند. اهمیت این مساله در خصوص بیماری های حساسی مانند سرطان بیشتر می شود. یکی از راه های تشخیص قطعی سرطان بررسی بافت می باشد.
مشاهده ماکروسکوپی بافت
در پاتولوژی سرطان علاوه بر مشاهده میکروسکوپی، پزشک اقدام به مشاهده ماکروسکوپی بافت نیز می کند. به این مشاهدات گروس نیز می گویند. در این مشاهدات وزن، ارتجاعی بودن، اندازه، رنگ و سایر مشخصات ماکروسکوپی بافت که حائز اهمیت می باشند؛ ثبت و گزارش می شوند.
گزارش پاتولوژی سرطان با بررسی لام
گزارش قطعی در پاتولوژی سرطان، بر اساس لام های تهیه شده از برش دائم است. برای بررسی بافت، لازم است تا از آن یک نمونه بیوپسی تهیه شود. این نمونه برای آزمایشگاه ارسال شده و از آن لام تهیه می شود. برای تهیه لام ها، مراحل مختلفی انجام می شود. در ابتدا برای ساخت یک برش دائمی، نمونه باید در ماده فیکس کننده قرار بگیرد تا بافت پس از آن تغییر نکند. به طور معمول از فرمالین به عنوان یک ماده فیکس کننده استفاده می شود. بعد از قرار گرفتن در فرمالین، نمونه وارد یک بلوک پارافین می شود و به کمک دستگاهی به نام میکروتوم از آن برش های بسیار کوچکی تهیه می شود. این برش ها، روی لام قرار گرفته و در نهایت لام تهیه شده توسط پزشک پاتولوژیست بررسی می شود.
مشاهده لام در پاتولوژی سرطان
یکی از مهم ترین اتفاقاتی که برای گزارش پاتولوژی سرطان رخ می دهد؛ مشاهده لام به کمک میکروسکوپ است. پاتولوژیست ها، گزارش خود را بر اساس مشاهداتی که در زیر میکروسکوپ دارند تهیه می کنند. در گزارش پاتولوژی سرطان موارد مختلفی نوشته می شود که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
درجه یا گرید بیماری
از مهم ترین کارهایی که پاتولوژیست انجام می دهد؛ تعیین درجه یا گرید بیماری می باشد. برای تعیین درجه یا گرید بیماری سرطان، سلول های سرطانی با سلول های سالم و طبیعی مقایسه می شوند. تعیین درجه یا گرید بیماری در پاتولوژی سرطان، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا می تواند نشان دهنده سرعت پیشرفت سرطان و همچنین احتمال گسترش سرطان به بافت های دیگر باشد. برای درجه بندی، از سه عدد یک، دو و سه استفاده می شود. به ترتیب می توان گفت در گرید یک سلول های سرطانی تفاوت کمی با سلول های بنیادی داشته و در گرید ۳ این سلول ها کاملا متفاوت از سلول های عادی هستند.
غیر تهاجمی بودن سرطان
یکی دیگر از مواردی که در گزارش پاتولوژی سرطان ممکن است مشاهده شود؛ تهاجمی بودن یا غیر تهاجمی بودن سرطان است. تهاجمی بودن یا نبودن سرطان، اهمیت بسیار زیادی در روند درمان و خوش خیم یا بدخیم بودن سرطان دارد. سرطان های غیر تهاجمی در حقیقت همان بافت اولیه را درگیر کرده و به بافت های دیگر، سرایت نمی کنند. در نقطه مقابل سرطان های تهاجمی، قابلیت این را دارند که از یک بافت به بافت دیگر منتقل شوند. این گونه درمان سرطان کار بسیار مشکلی خواهد بود. سرطان هایی که وارد فاز متاستاز می شوند درمان بسیار سختی دارند. زمانی که سرطان در این مرحله قرار می گیرد؛ یعنی تومور از بافت اولیه به سایر بافت های بدن سرایت کرده است.
بررسی حاشیه بافت
یکی دیگر از کار هایی که در پاتولوژی سرطان انجام می شود؛ بررسی حاشیه بافت تومور است. به طور معمول برای تهیه نمونه غیر از خود تومور، اندکی از حاشیه بافت آن نیز برای آزمایشگاه ارسال می شود. پاتولوژیست در بررسی حاشیه بافت مشخص می کند که آیا سلول سرطانی در آن مشاهده می شود یا نه.
برخی اصطلاحات پاتولوژی سرطان
در پاتولوژی سرطان برخی از اصطلاحات پزشکی کاربرد زیادی دارد. کارسینوم و سارکوم هر دو به سلول های سرطانی اشاره دارند. لوسمی به معنای سرطان خون بوده و لنفوم مربوط به سلول های سیستم لنفاوی بدن می باشد. نئوپلازی رشد کنترل نشده سلول ها بوده که می تواند غیر سرطانی یا سرطانی باشد. هایپرپلازی نیز افزایش تعداد سلول ها می باشد. هایپرپلازی نیز تنها مربوط به سرطان نبوده و می تواند با موارد دیگری ارتباط داشته باشد. پزشک پاتولوژیست انواع سلول ها، آرایش سلول ها و خصوصیات ظاهری آن ها را بررسی می کند. با بررسی این ویژگی ها اطلاعات لازم را به دست می آورد.